||om tat sat||

సుందరకాండ.
అథ అష్టపంచాశస్సర్గః||

తతః మహాబలాః హనుమత్ప్రముఖాః హరయః తస్య మహేన్ద్రస్య గిరేః శృంగే ఉత్తమమ్ ప్రీతిం జగ్ముః||

తతః ప్రీతిసంహృష్టః మహాకపిం అనిలాత్మజం తం ప్రీతిమన్తం జాంబవాన్ కార్యవృత్తంతం అపృఛ్ఛత్||
త్వయా దేవీ కథం దృష్టా | వా తత్ర కథం వర్తతే | క్రూరకర్మా సః దశాననః తస్యాం కథం వృత్తః || మహాకపే ఏతన్ సర్వం త్వం నః తత్త్వతః ప్రబ్రూహి | శ్రుతార్థాః భూయః వినిశ్చయం కార్యం చిన్తయిష్యామః||గతైః అస్మాభిః తత్ర యః వక్తవ్యః యత్ తత్ర రక్షితవ్యం చ ఆత్మవాన్ భవాన్ నః వ్యాకరోతు||

తతః తేన నియుక్తః సంప్రహృష్టతనూరుహః సః దేవ్యై సీతాయై శిరసా ప్రణమ్య ప్రత్యభాషత||

ఉదధేః దక్షిణం పారం కాంక్షమాణః సమాహితః మహేన్ద్ర అగ్రాత్ ఖం ఆప్లుతః భవతాం ప్రత్యక్షమేవ||గచ్ఛతః మే ఘోరం విఘ్న రూపం ఇవా అభవత్| మే దివ్యం సుమనోహరం కాంచనం శిఖరం పశ్యామి ||పన్థానం ఆవృత్య స్థితం తం నగం విఘ్నమ్ మేనే | దివ్యం కాంచనం తం నగసత్తమమ్ ఉపసంగస్య అయం మయా భేతవ్యః ఇతి మే మనసా బుద్ధిః కృతా|| మయా లాంగూలేన ప్రహతం తస్య మహాగిరేః సూర్యసంకాశం శిఖరం సహస్రథా వ్యశీర్యత||సః మహాగిరిః తం వ్యవసాయం బుద్ధ్వా మనః ప్రహ్లాదయన్నివ పుత్ర ఇతి మధురం వాణీం ఉవాచ హ||

మహదధౌ నివసన్తం మైనాకమితి విఖ్యాతం మాతరశ్వినః సఖాయం| మామ్ పితృవ్యం చాపి విద్ధి||పుత్త్ర పురా పర్వతోత్తమాః పక్షవన్తః బభూవుః బాధమానాః ఛన్దతః సమన్తతః పృథివీం చేరుః|| నగానాం చరితం శ్రుత్వా పాకశాసనః మహేన్ద్రః వజ్రేణ ఏషాం సహస్రసః పక్షాన్ చిచ్ఛేద||అహం మహాత్మనా తవ పిత్త్రా మారుతేన తస్మాత్ మోక్షితః | వత్స తదా మహార్ణవే ప్రక్షిప్తః అస్మి||అరిన్దమ మయా రామస్య చ సాహ్యే వర్తితవ్యం| రామః ధర్మభృతాం శ్రేష్ఠః మహేన్ద్ర సమవిక్రమః|| మహాత్మనః మైనాకస్య తస్య ఏతత్ వచః శ్రుత్వా కార్య గిరేః ఆవేద్య మనః ఉద్యతం అహం తేన మహాత్మనా మైనాకేన అనుజ్ఞాతః చ|| సః శైలః మానుషేణ వపుష్మతా అన్తర్హితః మహాశైలః శైలేన శరీరేణ చ మహోదధౌ అన్తర్హితః||

తతః అహం ఉత్తమం జవం ఆస్థాయ శేషం పన్థానం ఆస్థితః సుచిరం కాలం వేగేన అభ్యాగమమ్||

తతః అహం సముద్ర మధ్యే దేవీం సురసాం నాగమాతరం పశ్యామి | మాం సా దేవీ వచనం అభాషత||
హరిసత్తమ అమరైః త్వం మమభక్షః ప్రదిష్టః | అతః త్వాం భక్షయిష్యామి| త్వం మే చిరస్య విహితః || సురసయా ఏవం ఉక్తః ప్రాంజలిః ప్రణతః స్థితః| వివర్ణవదనః భూత్వా ఇదం వాక్యం చ ఉదీరయమ్||
పరన్తపః రామః దాశరథిః శ్రీమాన్ సీతాయాః లక్ష్మణేన సహ ప్రవిష్టః దణ్డకావనం || తస్య భార్యా సీతా రావణేన దురాత్మనా హృతా | అహం తస్యాః దూతః | రామశాసనాత్ సకాశం గమిష్యే || సతీ రామం అక్లిష్ఠకారిణం విషయే సాహాయ్యం కర్తుం అర్హసి |అథవా రామస్య మైథిలీం దృష్ట్వా తే వక్త్రం ఆగమిష్యామి | తే సత్యం ప్రతిశ్రుణోమి|

మయా ఏవం ఉక్తా సా సురసా కామరూపిణి అబ్రవీత్ | కశ్చిత్ న అతివర్తేత ఏషః వరః మమ|సురసయా ఏవం ఉక్తః దశయోజనమ్ ఆయతః | తతః అహం క్షనేన అర్థగుణవిస్తారః బభూవ|| తయా ముఖం మత్ప్రమాణానురూపం వ్యాదితం| వ్యాదితం తత్ ఆస్యం దృష్ట్వా వపుః హ్రస్వం ఆకారవమ్ తస్మిన్ ముహూర్తే పునః అంగుష్టమాత్రకః బభూవ||తత్ అహం ఆసు తత్ వక్త్రం అభిపత్య క్షణాత్ నిర్గతః| దేవీ సురసయా స్వేన రూపేణ పునః మాం అబ్రవీత్ || సౌమ్య హరిశ్రేష్ఠ అర్థ్యసిద్ధ్యై యథా సుఖం గచ్చ| వైదేహీం మహాత్మనా రాఘవేణ సమానయ| మహాబలో వానర సుఖీ భవ | తవ ప్రీతా అస్మి||తతః అహం సాధు సాధు ఇతి సర్వభూతైః ప్రశంశితః||

తతః అహం గరుడో యథా విపులం అన్తరిక్షం ప్లుతః||

మే ఛాయా నిగృహీతా కించన | న చ పశ్యామి| విగతవేగః సః అహం దశ దిశః విలోకయన్ యేన మే గతిః
అపహృతా కించిత్ తత్ర న పశ్యామి||తతః మేబుద్ధిః ఉత్పన్నా మమ గగనే యత్ర రూపం న దృశ్యతే కిం నామ ఈదృశః విఘ్నః ఉత్పన్నః||శోచతా అథో భాగేన మేదృష్టిః మయా పాతితా | తతః సలిలేశయాం మహాం భీమాం రాక్షసీం అద్రాక్షామ్||

భీమయా తయా మహానాదం ప్రహస్య అవస్థితం అసమ్భ్రాంతం ఇదం అశోభనమ్ వాక్యం (తయా) అహం ఉక్తః||మహాకాయ క్వ గన్తా అసి| క్షుధితాయాః మమ ఈప్సితః భక్షః చిరం ఆహార వర్జితం మే దేహం ప్రీణయ||
అహం బాడం ఇత్యేవ తాం వాణీం ప్రత్యగృహ్ణాం | తతః తస్యాః అస్యప్రమాణాత్ అధికం కాయం అపూరయమ్ ||తస్యాః మహత్ భీమం ఆస్యం చ మమభక్షణే | వర్ధతే మాం కృతం మమ వికృతం సాధు న బుబుధే|| తతః అహం నిమిషాన్తరాత్ విపులం రూపం సంక్షిప్య తస్యాః హృదయం ఆదాయ నభస్థలం ప్రపతామి||
భీమా పర్వతసంకాశా సా మయా నికృత హృదయా సతీ విశ్రుష్టభుజా లవణాంభసి పపాత||చారణైః సహ ఖగతానాం సిద్ధానాం చ భీమా రాక్షసీ సింహికా క్షిప్రం హనుమతా హతా శ్రుణోమి ||

అహం తామ్ హత్వా పునరేవ అత్యధికం కృత్యం స్మరన్ మహత్ అధ్వానం గత్వా సా లంకాపురీ ఉదధేః దక్షిణమ్ తీరం పశ్యామి||దినకరే అస్తం యాతే అహం భీమవిక్రమైః రక్షోభిః అవిజ్ఞాతః నిలయం పురం ప్రవిష్టః||

తత్ర ప్రవిశతః పురః కల్పాన్తఘనసన్నిభా కాపి నారీ అట్టహాసం విముంచన్తీ ఉత్థితా||తతః జిఘాంసన్తీం జ్వలదగ్ని శిరోరుహాం సుభైరవాం తాం సవ్యముష్టి ప్రహారేన పరాజిత్య ప్రదోషకాలే ప్రవిశం భీతయా తయా అహం ఉదితః|| వీర అహం లంకాపురీ తే విక్రమేణ నిర్జితా| తస్మాత్ సర్వరక్షాంసి అశేషతః విజేతాసి||

అహం తత్ర రావణాంతః పురః గతః సర్వరాత్రం జనకాత్మజాం విచిన్వన్ సుమధ్యమాం న అపశ్యం చ|| తతః రావణస్య నివేశనే సీతాం అపశ్యం శోకసాగరం ఆసాద్య పారం న ఉపలక్షయే||శోచతా మయా కాంచనేన వికృష్టేన ప్రాకారేణ సమావృతం ఉత్తమం గృహోపవనం దృష్టం|| సః ప్రాకారం అవప్లుత్య బహుపాదపం పశ్యామి| అశోకవనికా మధ్యే మహాన్ శింశుపా పాదపః | తం ఆరుహ్య కాంచనం కదలీవనం పశ్యామి|| శింశుపావృక్షాత్ అదూరాత్ వరవర్ణినీం శ్యామాం కమలపత్రాక్షీం ఉపవాసకృశాననాం తదేక వాసః సంవీతాం రజోధ్వస్త శిరోరుహాం శోకసంతాప దీనాంగీం భర్తృ హితే స్థితాం విరూపాభిః క్రూరాభిః మాంసశోణిత బక్షాభిః రాక్షసీభిః వ్యాఘ్రభీః హరిణీం ఇవ అభిసంవృతాం సీతాం పశ్యామి||

ముముర్ముహుః తర్జ్యమానా ఏకవేణీ ధరా దీనా భర్తృ చిన్తాపరాయణా భూమిశయ్యా వివర్ణాంగీ హిమాగమే పద్మినీమ్ ఇవ రావణాత్ వినివృతార్థం మర్తవ్య కృతనిశ్చయా సా మయా రాక్షసీ మధ్యే అసాదితా మృగశాబాక్షీ మయా కథం చిత్ తూర్ణం ఆసాదితా|| అహం తాదృశీమ్ నారీం యశస్వినీమ్ తాం రామపత్నీం దృష్ట్వా తత్ర శింశుపా వృక్షే అవస్థితః||

తతః రావణస్య నివేశనే కాచినూపుర మిశ్రితం అధిక గంభీరం హలహలాశబ్దం శృణోమి ||తతః అహం పరమోద్విగ్నః స్వం రూపం ప్రత్యసంహరన్ అహం తు గహనే శింశుపావృక్షే పక్షీవ స్థితః||

తతః మహాబలః రావణః రావణశ్చ దారాః చ యత్ర సీతా స్థితా అభవత్ తం దేశం సమనుప్రాప్తాః|| అథ వరారోహా సీతా రక్షోగణేశ్వరం తం దృష్ట్వా ఊరు భాహుభ్యాం సంకుచ్య పీనౌ స్తనౌ పరిరభ్యచ ||విత్రస్తామ్ పరమోద్విగ్నాం తతః తతః వీక్షమానాం కించిత్ త్రాణాం అపశ్యన్తీం వేపమానాం తపస్వినీం పరమదుఃఖితాం తాం సీతాం దశగ్రీవః అవాక్చిరాః ప్రతీతం మామ్ బహుమన్యస్వ ఇతి ఉవాచ||గర్వితే సీతే త్వం దర్పాత్ మమ న అభినన్దసి యది చేత్ ద్వౌ మాసౌ తవ రుధిర పశ్యామి||

దురాత్మనః తస్య రావణస్య వచః శ్రుత్వా పరమకృద్ధా సీతా ఉత్తమం వచనం ఉవాచ||

రాక్షసాధమ అమిత తేజసః రామస్య భార్యాం ఇక్ష్వాకుకుల నాథస్య దశరథస్య స్నుషాం చ అవాచ్యం వదతః తవ జిహ్వా కథం న పతితా||న ఆర్య పాప యః భర్తుః అసన్నిధౌ మామ్ అపహృత్య మహాత్మనా తేన అదృష్టః ఆగతః తవ వీర్యం కించిత్||త్వం రామస్య సదృశః న | అస్య దాస్యే అపి న యుజ్యసే |రాఘవః యజ్ఞీయః | సత్యవాదీ| రణశ్లాఘీ చ||

జానక్యాః ఏవం పరుషం వాక్యం ఉక్తః దశాననః సహసా చితాస్థః పావకః ఇవ కోపాత్ జజ్వాల|| కౄరే నయనే వివృత్య దక్షిణం ముష్టిం ఉద్యమ్య మైథిలీం హన్తుం ఆరబ్ధః తదా స్త్రీభిః హాహాకృతం|| దురాత్మనః తస్య భార్యా మన్దోదరీ నామ వరా స్త్రీణాం మధ్యాత్ సముత్పత్య తయా సః ప్రతిషేధితః||మదనార్దితః సః తయా మధురాం వాణీం ఉక్తశ్చ | మహేన్ద్రసమవిక్రమః సీతయా తవ కింకార్యం ||ప్రభో దేవగన్ధర్వకన్యాభిః యక్షకన్యాభిరేవ చ సార్ధం ఇహ రమస్వ| సీతయా కిం కరిష్యసి|| తత్ః మహాబలః సః నిశాచరః సమేతాభిః తాభిః నారీభిః ప్రసాద్య సహసా స్వం భవనం నీతః||

తస్మిన్ దశగ్రీవే యాతే వికృతాననః రాక్షస్యః కౄరైః సుదారుణైః వాక్యైః సీతాం నిర్భర్త్సయామాసుః||
జానకీ తాసాం భాషితం తృణవత్ గణయామాస| తదా తాసాం గర్జితాం సీతాం ప్రాప్య నిరర్థకం||పిశితాశనాః తాః రాక్షస్యః వృధాగర్జితనిశ్చేష్టాః మహత్ తత్ సీతాద్యవసితమ్ రావణాయ శశంసుః||తతః సర్వాః సహితాః నిహత ఆశాః నిరుద్యమాః తాం సమన్తాత్ నిద్రావసమ్ ఉపాగతాః|| తాసు ప్రసుప్తాసు భర్తృహితే రతా సీతా దీనా కరుణం విలప్య సుదుఃఖితా ప్రశుశోచ||

తాసాం మధ్యాత్ సుముత్థాయ త్రిజటా వాక్యం అబ్రవీత్||

క్షిప్రం ఆత్మానం ఖాదత | జనకస్య ఆత్మజా సాధ్వీ దశరథస్య స్నుషా సీతా న వినశిష్యతి||అద్య మయా దారుణః రోహహర్షనః స్వప్నః దృష్టా| అస్య భర్తుః జయాయ రక్షసాం వినాశాయ చ|| అస్మాత్ రాఘవాత్ రాక్షసీగణం పరిత్రాతుం అలం వైదేహీం అభియాచామ | ఏతత్ మమ రోచతే హి|| యస్యాః దుఃఖితాయాః ఏవం విధః స్వప్నః ప్రదృశ్యతే సా వివిధైః దుఃఖైః విముక్తా అనుత్తమం సుఖం ఆప్నోతి | జనకాత్మజా మైథిలీ ప్రణిపాత ప్రసన్నా హి||తతః సా హ్రీమతీ బాలా సా భర్తుః విజయహర్షితా అవోచత్| తత్ తథ్యం యది వః శరణం భవేయం||

అహం విక్రాన్తః సీతాయాః తాదృశీం తామ్ దశాం దృష్ట్వా చిన్తయామాస| మేమనః న నిర్వృతమ్||మయా జానక్యాః సమ్భాషణార్థం విధి చిన్తితః తతః ఒక్ష్వాకూణాం వంశస్తు మమ పురస్కృతః|| దేవీ రాజర్షిగణపూజితామ్ గదితాం వాచం శ్రుత్వా పిహితలోచనః మామ్ ప్రత్యభాషత|| వానరపుంగవ త్వం కః | కేన కథం ఇహ ప్రాప్తః| తే రామేణ ప్రీతిః కా | తత్ శంసితుం అర్హసి||

తస్యాః తత్ వచనం శ్రుత్వా అహం అపి వచః అబ్రువన్| దేవి భర్తుః సహాయః మహాబలః భీమవిక్రమః సుగ్రీవో నామ విక్రాన్తః వానరేంద్రః | ఇహ ఆగతం మామ్ తస్య భృత్యం త్వం విద్ధి| అహం భర్త్రా అక్లిష్టకర్మణా రామేణ తుభ్యం ప్రేషితః||యశస్విని పురుషవ్యాఘ్రః శ్రీమాన్ దాశరథిః స్వయం అంగుళీయం తుభ్యం అభిజ్ఞానం ఆదాత్||

దేవి తత్ త్వయా ఆజ్ఞాప్తం ఇచ్ఛామి | అహం కిం కరవాణి | త్వాం రామలక్ష్మణయోః పార్శ్వం నయామి| ఉత్తరం కిం||జనకనందినీ సీతా ఏతత్ శ్రుత్వా విదిత్వా చ రాఘవః రావణం ఉత్సాద్య మాం నయతు ఇతి ఆహ||అహం అర్యాం అనినిదితాం దేవీం శిరసా ప్రణమ్య రాఘవస్య మనోహ్లాద అభిజ్ఞానం అయాచిషం||

అథ సీతా మాం అబ్రవీత్ | ఉత్తమః అయం మణిః గృహ్యతామ్ యేన మహాబాహుః రామః త్వాం బహుమన్యతే ||వరారోహా ఇతి ఉక్త్వా అద్భుతం మణిప్రవరం ప్రాయచ్ఛత్|పరమోద్విగ్నః మామ్ వాచా సన్దిదేశ చ||తతః అహమ్ తస్యై రాజపుత్ర్యై ప్రణమ్య సమాహితః ఇహ అభ్యుదాగమన మానసః ప్రదక్షిణం పరిక్రామమ్|| అహమ్ తయా మనసా నిశ్చిత్య పునరేవ ఉక్తః | హనుమాన్ రాఘవే మమ వృత్తాంతం వక్తుం అర్హసి||వీరౌ తౌ రామలక్ష్మణౌ ఉభౌ శ్రుత్వైవ సుగ్రీవసహితౌ అ చిరాత్ యథా ఉపేయాతాం తథ కురు||యది అన్యథా భవేత్ మమ జీవితం ద్వౌమాసౌ (హి)| కాకుత్‍స్థః మామ్ నద్రక్ష్యతి| అహం అనాధవత్ మ్రియే ||

తత్ కరుణం వాక్యం శ్రుత్వా మామ్ క్రోధః అభ్యవర్తత| మయా ఉత్తరం అనంతరం కార్యశేషం దృష్టమ్ చ||తతః యుద్ధకాంక్షీ మే కాయః తదా పర్వతసన్నిభః అవర్ధత| తత్ వనం వినాశయితుం ఆరభే అ||వికృతాననః రాక్షస్యః ప్రతిబుద్ధాః భగ్నం భ్రాన్తత్రస్తమృగద్విజం తత్ వనషణ్డం నిరీక్షన్తే||

తతస్తతః సమాగమ్య తస్మిన్ వనే మామ్ దృష్ట్వా క్షిప్రం సమభ్యాగతః రావణాయ ఆచచక్షిరే||మహాబల రాజన్ దురాత్మనా వానరేణ తవ వీర్యం అవిజ్ఞాయ దుర్గం తవ ఇదం వనం భగ్నం ||రాజేన్ద్ర అసౌ విలయం వ్రజేత్ తవ విప్రియకారిణః దుర్బుద్ధేః తస్య వధం ఆజ్ఞాపయ|| తత్ శ్రుత్వా రాక్షసేన్ద్రేణ భృశ దుర్జయాః రావణస్య మనోనుగాః కింకరా నామ రాక్షసాః విస్రుష్టాః||తస్మిన్ వనోద్దేశే శూలముద్గరపాణినామ్ అశీతి సాహస్రం మయా పరిఘేణ నిషూదితం|| తేషాం యే హతశేషాః తే లఘువిక్రమాః గత్వా మహత్ సైన్యం నిహతం రావణాయ ఆచచక్షిరే||

తతః మే బుద్ధిః ఉత్పన్నా ఉత్పన్నా చైత్యప్రాసాదం ఆక్రమం స్తంభేన తత్రస్థాన్ శతమ్ రాక్షసాన్ హత్వా పునః మయా లంకాయాః లలామభూతః సః విధ్వంసితః||
తతః ఘోరరూపైః భయానకైః బహుభిః రాక్షసైః సార్ధం ప్రహస్తస్య సుతం జమ్బుమాలినమ్ ఆదిశత్ ||మహాబలసంపన్నం రణకోవిదం సహానుగం రాక్షసం ఘోరేణ పరిఘేణ సూదయామి ||

స|| తత్ శ్రుత్వా రాక్షసేన్ద్రః మహాబలాన్ పదాతిబలసంపన్నాన్ మన్త్రిపుత్త్రాన్ రావనః ప్రేషయామాస||తాన్ సర్వాన్ పరిఘేణైవ యమసాదనం నయామి |రావణః మన్త్రిపుత్త్రాన్ హతాన్ శ్రుత్వా లఘువిక్రమాన్ పంచ సేనాగ్రగాన్ సమరే ప్రేషయామాస|| అహం సహసైన్యాన్ తాన్ సర్వాన్ అభ్యసూదయమ్| తతః దశగ్రీవః రావణః మహాబలం పుత్రం అక్షం బహుభిః రాక్షసైః సార్ధం ప్రేషయామాస||రణపణ్డితం మన్దోదరీ పుత్త్రం ఖమ్ ఉత్క్రాంతం చర్మాసినం కుమారం సహసా పాదయోః గృహీతవాన్ | శతగుణం భ్రామయిత్వా వ్యపేషయమ్|| దశాననః రావణః ఆగతం అక్షం భగ్నం నిశమ్య సుసంకృద్ధః | తతః బలినం యుద్ధదుర్మదమ్ ఇన్ద్రజితం నామ ద్వితీయం సుతం వ్యాదిదేశ||
అహమ్ సర్వం తత్ బలం చ తం రాక్షసపుంగవం రణే నష్టౌజసం కృత్వా పరం హర్షం ఉపాగమమ్||మహాబాహుః మహాబలః మదోత్కటైః వీరై సహ రావణేనైవ మహతా ప్రత్యయేన ప్రేషితః||

సః మాం అవిషహ్యం బుద్ధ్వా స్వం బలం చ అవమర్దితం స తు అతివేగితః మామ్ బ్రహ్మేణ అస్త్రేణ ప్రబధ్నాత్||తతః తత్ర రాక్షసాః మామ్ రజ్జుభిః అభిభధ్నన్తి| మామ్ గృహీత్వా రావణస్య సమీపం ఉపానయన్||

అహం దురాత్మనా రావణేన దృష్ట్వా సంభాషితః చ | లంకాగమనం రాక్షసానాం తం వధం పృష్టశ్చ||
తత్ సర్వం సీతార్థం ఇతో మయా తత్ర జల్పితం విభో| అస్యాః దర్శనకాంక్షీ త్వద్భవనం ప్రాప్తః | అహం మారుతస్య ఔరసః పుత్త్రః వానరః హనుమాన్ ||కపిం మాం రామదూతం సుగ్రీవ సచివం విద్ధి| అహం రామస్య దూత్యేన త్వత్ సకాసం ఇహ ఆగతః||మహాతేజాః సుగ్రీవః త్వాం కుశలం అబ్రవీత్ || ధర్మార్థ సహితం హితం పథ్యం ఉవాచ హ||విపులద్రుమే ఋష్యమూకే వసతః మే రణవిక్రాన్తః రాఘవః మిత్రత్వం ఉపాగతః||

రాజ్ఞా తేన మే కథితం | మే భార్యా రక్షసా హృతా | తత్ర త్వయా సర్వాత్మనా అస్మాకం సాహాయ్యం కార్యం ||మయా చ వాలినః వధం ప్రతి తస్మై కథితం| తత్ర సహాయ్యహేతోః సమయం కర్తుం అర్హసి||మహాప్రభుః సహ లక్ష్మనః రాఘవః వాలినా హృతరాజ్యేన సుగ్రీవేణ అగ్నిసాక్షికం సఖ్యం చక్రే|| తేన సంయుగే ఏకేన శరణే ఉత్పాట్య ప్లవతాం ప్రభుః సః వానరాణామ్ మహారాజః కృతః||ఇహ అస్మాభిః సర్వాత్మనా తస్య సహాయ్యం కార్యం | తేన తుభ్యం సమీపం ధర్మతః ప్రస్థాపితః||వీరాః హరయః తవ బలం యావత్ న విధమన్తి (తావత్) సీతా క్షిప్రం రాఘవాయ దీయతాం |యే నిమన్త్రితాః దేవతానాం సంకాశం గచ్ఛన్తి పురా వానరాణామ్ ప్రభావః కేన నవిదితః||

ఇతి వానరాజః త్వాం ఆహ ఇతి మయా అభిహితః||

తతః కృద్ధః చక్షుషా ప్రదహన్నివ మామ్ ఏక్షత||రౌద్రకర్మణా రక్షసా దురాత్మనా తేన రావణేన మత్ప్రభావం అవిజ్ఞాయ అహం వధ్యఃఆజ్ఞాపతః||

తతః తస్య భ్రాతా మహామతిః విభీషణః మమకారణాత్ తేన రాక్షసరాజః యాచితః||రాక్షస శార్దూల ఏవం న ఏషః నిశ్చయః త్యజతామ్ | రాజశాస్త్రవ్యపేతః మార్గః త్వయా సంసేవ్యతే హి || రాక్షస రాజశాస్త్రేషు దూతవధ్యా అ దృష్టా హి | హితవాదినా దూతేన యధార్థం వేదితవ్యం||అతులవిక్రమః సుమహతి అపరాధః అపి దూతస్య విరూపకరణం దృష్టం శాస్త్రతః వధః నాస్తి|| విభీషణేన ఏవం ఉక్తః రావణః అస్య ఏతత్ లాంగూలం దహ్యతాం ఇతి తాన్ రాక్షసాన్ సన్దిదేశ||

తతః తస్య వచః శ్రుత్వా మమ పుచ్ఛం సమన్తతః శణవల్కైః జీర్ణైః కాపసజైః పటైః వేష్టితం|| తతః సిద్ధసన్నాహాః చణ్డవిక్రమాః రాక్షసాః కాష్ఠముష్టిభిః నిఘ్నన్తః బహుభిః పాశైః బద్దస్య రాక్షసైః యన్త్రితస్య మే పుచ్ఛం తదా అదహ్యత|| తతః శూరాః రాక్షసాః నగరద్వారం ఆగతాః బద్ధం అగ్నిసంవృతం మామ్ రాజమార్గే అఘోషయన్||

తతః అహం ఆత్మనః సుమహత్ రూపం పునః సంక్షిప్య తం బంధం విమోచయిత్వా పునః ప్రకృతిస్థః స్థితః ఆయసమ్ పరిఘం గృహ్య తాని రక్షాంసి అసూదయమ్||తతః అహం వేగేన తత్ నగరద్వారం అసంభ్రాన్తః ఆప్లుతవాన్ | అహం యుగాన్తాగ్నిః ఇవ ప్రజాః ఇవ సాట్టప్రాకార గోపురం తాం పురీం ప్రదీప్తేన పుచ్చేన దహామి||
వ్యక్తం జానకీ వినష్టా లంకాయాం కశ్చిత్ ఉద్దేశః అదగ్ధః న ప్రదృశ్యతే | సర్వా పురీ భస్మీకృతా||మయా లంకాం దహతా చ| సీతా దగ్ధా సంశయం న|| మయా ఇదం రామస్య మహత్ కార్యం వితధీకృతం||

ఇతి శోకసమావిష్టః అహం చిన్తాం ఉపాగతః| అథ అహం జానకీ న చ దగ్ధా ఇతి విస్మయోదన్తభాషనం చారణానాం శుభాక్షరం వాచం అశ్రౌషం||అద్భుతాం తాం గిరం శ్రుత్వా తతః జానకీ అదగ్ధా ఇత్యేవం మే బుద్ధిః ఉత్పన్నా నిమిత్తైశ్చ ఉపలక్షితా|| లాంగూలే దీప్యమానే పావకః మామ్ న దహతి| మే హృదయం ప్రహృష్టం వాతాః సురభిగన్ధినః||నిమిత్తైః దృష్టార్థైః మహాగుణైః కారణైశ్చ ఋషివాక్యైశ్చ సిద్ధార్థైః తైః హృష్టమానసః అభవం||
వైదేహీం పునః దృష్ట్వా తయా విసృష్టశ్చ తతః పునః మహం అరిష్టం పర్వతం ఆసాద్య యుష్మత్ దర్శన కాంక్షయా ప్రతిప్లవనం ఆరభే ||

తతః అహం పవన చన్ద్రార్క సిద్ధ గన్ధర్వసేవితం పన్దానం ఆశ్రిత్య ఇహ భవతః ద్రష్టువాన్||రాఘవస్య ప్రభావేణ భవతాం తేజసా చైవ సుగ్రీవస్య కార్యార్థం చ మయా సర్వం అనుష్టితామ్||

ఏతత్ సర్వం తత్ర మయా యథావత్ ఉపపాదితం అత్ర| యత్ నకృతం శేషం తత్ సర్వం క్రియతామ్||

ఇత్యార్షే శ్రీమద్రామాయణే ఆదికావ్యే వాల్మీకీయే
చతుర్వింశత్ సహస్రికాయాం సంహితాయామ్
శ్రీమత్సుందరకాండే అష్టపంచాశస్సర్గః ||

|| ఓమ్ తత్ సత్||